Wiele lat temu duzo misjonarzy umieralo z powodu roznych chorob na ktore wtedy nie bylo wlasciwego lekarstwa. Jednym z nich byla malaria przynoszona przez komary. Ludzie chronili sie od nich jak tylko mogli, szczegolnie w porze deszczowej. Poprostu komary lubia wode i w poblizu wody przebywa ich najwiecej.
Rowniez poczatki Livingstonu zaczynaly sie wzdluz rzeki Zambezi, okolo 10 kilometrow od obecnego miejsca. Widoki byly tam przepiekne i mozliwosc ciaglego przebywania na lonie natury z dzikimi zwierzetami, roznorodnymi ptakami i ssakami. Nietety oprocz tych pieknych widokow byla tez inna nieco brzydsza strona zwiazana z Zambezi. Otoz bylo tam mnostwo komarow i wielu ludzi umieralo na malarie. Groby w poblizu rzeki pozostaly do dzisiaj. Dlatego miasto zostalo przeniesione na obecne miejsce. Chcialoby sie powiedziec, ze tutaj nie powinno byc problemu z komarami i malaria. Niestety tak nie jest. Chociaz przez wiele lat bylo ich o wiele mniej bo miasto mialo lepsze mozliwosci finansowe i rugularnie bylo spryskiwane przeciw komarom. Rowniez system wodny i kanalizacji byl bardziej uszczelniony. Obecnie w wielu miejscach sa wycieki i tam komary zakladaja swoja farme. Takze w poblizu naszego domu jest taki przeplyw, gdzie czesto stoi woda, a w niej wiadomo pelno komarow. Przy okazji tez nas odwiedzaja. Przy naszym domu zrobilem male oczko na rybki, bo myslalem, ze one pomoga nam wylapac komary. Niestety te bestie sa sprytniejsze od naszych rybek. I ostatnio zmienily taktyke, atakuja bardziej w porze zimnej. Wtedy wlasnie wszelkimi szparami wdzieraja sie do domu, bo tam chca miec troche ciepla. Podobnie kiedy wejda do samochodu to ciezko je wygnac na zewnatrz, bo im w srodku bardziej pasuje. One jednak wchodza wszelkimi sposobami do naszego domu. Trzeba sie przed nimi bronic, bo malaria nie nalezy do przyjemnosci, a zwlaszcza ta mozgowa, ktora powoduje czesto paraliz na cale zycie. Dzieki Bogu ja mialem tylko jedna malarie w ciagu trzydziesci lat pracy na misjach. Inni w krotszym czasie mili ich okolo dwudziestu, albo i wiecej. Na czym polega tajemnica unikniecia malarii? Trzeba chronic cialo wieczorem przed komarami, jesc pewne owoce zapobigajace malarii i nie przebywac noca w miejscach gdzie komary lubia przebywac. Takze spanie pod moskitera zabezpiecza skutecznie prze nimi. Bo z wieczora ich nie widac, gdyz raczej unikaja swiatla. Natychmiast po zgaszeniu swiatla zaczynaja swoj koncert. Powszechnie mowi sie, ze te komary co robia halas nie przynosza malarii. Rowniez samce nie zakazaja malaria tylko samice. Trzeba szybko spojrzec w ich oczy i juz bedzie wiadomo czy to on, czy ona. Jak ona to trzeba sie bronic, a jak on to nie ma problemu. Oczywiscie jednych cialo jest bardziej podatne na malarie, a innych jest odporniejsze..
Mielismy tutaj jednego misjonarza z Brazylii, ktory wcale nie bronil sie przed komarami, pogryzly go wielokrotnie lecz nigdy  nie mial malarii przez dwudziescia lat pracy na misjach. Podobnie wyglada sytuacja z pijaczkami. Oni czesto po dobrym piciu spia na zewnatrz i nic im sie nie dzieje. Niektorzy mowia, ze komary nie lubia zapachy alkoholu i od niego uciekaja. Pewnie kilka razy sie spily i po porzadnym kacu nabraly madrosci, i teraz unikaja pijaczkow.
Wielu wiezniow w naszym wieziniu nie ma moskitery i musi w nocy nakrywac sie przescieradlem, albo tym co ma. Wielokrotnie widzialem tysiace komarow czekajacych na suficie w celach na uczte wieczorna. Niestety nikt tam ich nie spryskuje i wiezniowie maja dodatkowa pokute.
Kiedy misjonarz oddaje swoja krew komarom, to pewnie jest bardziej niz honorowym dawca krwi. Idac tym tokiem myslenia mozna powiedziec, ze gdy misjonarz umiera na malarie poprzez ukaszenia przez komary to powinien nazywac sie meczennikiem. Niestety tak nie jest, bo za latwo byloby zostac meczennikiem. Nadal pozostaje pytanie: po co te komary? Dlaczego Pan Bog je stworzyl? Czy po to, aby nas nimi zameczac? Oczywiscie nasz sposob zycia powoduje ich wieksze rozmnazanie sie i stwarzanie dla nas trudniejszych warunkow do zycia. Pewnie w Bozym planie tez one maja jakis cel. Wiadomo jest, ze jaszczurki i pajaki nimi sie zywia. Dobrze jest miec w swoim pokoju troche jaszczurek i pajakow.
Jeden z naszych misjonarzy w to mocno uwierzyl i w swoim pokoju mial cale siatki uplecione przez pajaki. Ale i tak w koncu dostal malarie. Tylko nie wiemy czy w swoim pokoju czy tez na zewnatrz.  Czy nam sie to podoba, czy tez nie i tak musimy z tymi komarami zyc. Jedni na misjach z malymi i malarycznymi komarami, a inni w Europie z o wiele wiekszymi lecz nie przynoszacymi malarii.
 

Jest dosc popularne przyslowie, ktore mowi: “jak wejdziesz miedzy wrony to bedziesz krakac jak I one”. Mysle a raczej jestem pewny, ze cos w tym jest. Znam kilku mlodych ludzi, ktorzy zostali wciagnieci do dosc dobrej grupy i po niedlugim czasie bylo widac mardzo mocno pozytywna zmiane w ich zyciu. I oczywiscie znam i slyszalem o wielu mlodszych i starszych osobach, ktorzy zwiazali sie z ludzmi o nie najlepszej reputacji i po krotkim czasie zachowywali sie dokladnie tak jak oni. Widac, ze to popularne przyslowie spradza sie bardzo szybko.
Dwa tygodnie temu dostalem od znajomych malego wilczura. Bardzo fajny i zabawny piesek. Wydawaloby sie, ze pochodzi z rasy nieco lepszych psow i moznaby po nim spodziewac sie jakiegos bardziej intligentnego zachowania. A stalo sie cos zupelnie  nie zrozumialego. Nasz maly piesek prawie caly czas przebywa z duzymi kotami. One poczatkowo go sie baly i od niego uciekaly. Jego upor zrobil swoje. Zostal dosc szybko przyjety do kociego towarzystwa i one go polubily z wzajemnoscia. Teraz bawia sie razem, jedza z tej samej miski, on juz powoli zaczyna sie wdrapywac na drzewa. Zaczynam sie obawiac, ze niedlugo zacznie mialczec jak i one. Rowniez zastanawiacm sie, czy nie zrobic szybkiej separacji, aby do tego nie doszlo, bo kotow mamy duzo a pieska potrzebujemy, gdyz nasi Indonezyjczycy szybko zjadaja nasze pieski. Co prawda do kolejnych Swiat jeszcze daleko, ale z nimi nigdy nie wiadomo moze pojawic sie jakies kolejne swieto indonezyjskie i kolejny piesek poleci. Ciekawy jestem czy kiedy nasz maly wilczurek stanie sie kotem, czy tez beda mieli na niego apetyt?

Czasami ktos mnie pyta w Polsce, czy nawet tutaj, znajomi na wakacjach z Europy: „jak to jest mozliwe zyc w tak odmiennych kulturach i z tak roznorodnymi ludzmi, czy jest to latwe?” Odpowiedz nie jest jednoznaczna. Wiaze sie z tym duzo pieknych i wspanialych przezyc poprzez poznawanie kultur innych narodow, jak tez ubagacanie sie roznorodnoscia osobowosci. Oczywiscie oszukalbym mowiac, ze nie musimy pokonywac takze wiele roznych wyzwan zwiazanych z innym mysleniem, wartosciowaniem rzeczy waznych i mniej waznych, poznawaniem innych przeroznych humorow i natawien nie tylko w zaleznosci od pogody, czy pory dnia. Takze przezywamy i poznajemy wielu innych sytuacji i okolicznosci, ktorych nikt nie jest w stanie poznac do konca.
Zawsze nam pomaga nasze werbistowskie motto na kanonizacje naszego zalozyciela Arnolda Janssena: „jedno serce, wiele twarzy”. A co za tym idzie jedna ewangelizacja w celu zbawienia ludzi z calego swiata. Zostalismy zalozeni przez tego samego zalozyciela i poslani do roznych zakatkow swiata, wygladamy bardzo odmiennie, mamy roznordne odczucia lecz naszym wspolnym celem jest stworzenia w nas wszystkich jednego Serca Chrystusowego.
Przytocze tutaj kilka sytuacji z naszego ostatniego spotkania w Togo, gdzie bylismy ze soba dobry tydzien. Okolo 60 ludzi pracujacych w 18 roznych krajach Afryki, a pochodzacych z 17 roznych krajow na calym swiecie. Nas Polakow bylo pieciu, pochodzacychz roznych czesci Polski. Naprawde kazdy z nas jest bardzo inny, lecz laczy nas polskosc i podobny sposob myslenia, odczuwania, reagowania i spedznia czasu, wiec rozumiemy sie dosc dobrze, przynajmniej tutaj.Mamy wspolne wieczorne wyskoki i pogawedki. W relacjach z innymi czesto sie usmiechamy i udajemy, ze ich wspaniale rozumiemy. Mimo, ze nie zawsze ze wszystkim sie zgadzamy, to przynajmniej pokazujemy nasze dobre intencje.Wszyscy pochodzimy z roznych stron swiata, widzimy niby takie same rzeczy, a jednak roznie je odbieramy.
Nasz program trwal prawie tydzien, byly roznego rodzaju spotkania, dyskusje i czas wzajemnego poznawania. Niektore  spotkania byly dosc ciekawe i pobudzajace do refleksji. Mozna bylo zauwazyc nie tylko co nas laczy, ale i co nas dzieli.
Pod koniec tygodnia na pamiatke spotkania i do wspolnego zdjecia dostalismy takie same koszulki. I tutaj odrazu pokazaly sie roznice: czesc zostawila koszulki na zwenatrz spodni, inni wpuscilija do srodka spodni, inni na nia cos zakladali, na chudym wisiala jak na sznurku, a grubyledwo sie w niej obracal.
Ciekawa sytuacja miala miejsce na naszych Mszach. Niektorzy ksieza do koncelebry zakladali albe, stule i ornat, inni tylko stule, jeszcze inni nawet stuly nie zakladali, a jeden czy dwoch czasami pojawiala sie w krotkich spodenkach. Prawdopodobnie dla kazdego kazda Msza Swieta byla katolicka, przynajmniej tak mysle. Niektorzy usprawiedliwiaja sie mowiac, ze przeciez Bog nie patrzy na stroj, tylko na serce. Ajeden z Werbistowtutaj obecnych ciekawie zauwazyl i powiedzial, ze nie bede czekac na moment kiedy ornat i stule zaloza mi do trumny, tylko teraz go uzywam. Swieta prawda.
Wsrod roznych apostolatow,ktore tutaj reprezentujemy jest takze ten od informacji-komunikacji, czyli przekazywania na czas wlasciwych informacji, a szczegolnie w dobie obecnych przeroznych mozliwosci mediow socjalnych. I wlasnie ten najglowniejszy coordynator odpowiedzialny za media pochodzi z Afryki,  spoznil sie dwa dni na spotkanie. To i tak nieduzo, bo czasami ktos potrafi spoznic sie nawet tydzien, albo przyjechac juz po spotkaniu. Prawdobonie nie dostal informacji na czas, a sam mial ja przekazywac innym.
Kiedy zaczyna sie nasze codzienne spotkanie, kilku przychodzi na czas, inni dolaczaja w czasie spotkania, po jakims czasie  inni przychodza i wychodza bo maja jakies pilne rzeczy do zalatwienia, ktos jeszcze inny popija kawe, a inny mate z Ameryki Poludniowej, a ktos jeszcze inny przezywa gume na odswiezenie. W tym samym czasie kilku z lekka pociera oczy, aby nie zasnac.
Takie spotkania dyskusyjne maja bardzo ciekawy oddzwiek miedzynarodowej roznorodnosci. Ktos podaje jakis wazny punkt w dyskusji, tylko kilka osob dostrzega jego idee, inni zauwazaja w tym cos zupelnie innego. A jeden to dopiero nastepnego dnia dowiedzial sie o co w tym wszystkim chodzilo. Widac to jeszcze bardziej kiedy nadchodzi czas, aby podjac wazne i ostateczne decyzje na kilka lat pracy biblijnej, na temat pokoju i sprawiedliwosci, jak tez animacji misyjnej. I tutaj zaczyna sie prawdziwa dyskusja, bo to co dla jednaego jest niesamowicie wazne, dla innego nie powinno byc nawet w planie kilkuletnim. Jeden musi ustapic, albo byc bardziej tolerancyjnym, aby ostatecznie wszyscy byli usatysfakcjonowani i spotkanie zakonczylo sie przed polnoca.
Podobnie ciekawie wyglada sytuacja podczas podawania jakichs komentarzy. Ktos daje jakis powazny komentarz, wiekszosc z powaga to przyjmuje, a inni mniej lub bardziej sie usmiechaja. Chyba w tym samym widza cos innego. Podobnie wyglada z reakcja na jakas opiewiedziana wesola historie: kilku nawet nie zuwaza, ze byla radosna, ze tam bylo cos do smiechu, inni tylko z lekka sie usmiecha, a dwoch nie moze przestac sie smiac, bo tak ich onaniesamowicie rozbawila.
Nie tylko nasze umysly i osobowosc jest inna, ale rowniez nasze zoladki sa przeroznie uksztalotowane. Jemy to samo jedzenie: pierwszy nie wytrzymuje juz po jednym dniu i zaczyna biegac do ubikacji, drugi po drugiej nocy, trzeci po trzech dniach takiego samego jedzenia, czwarty dostaje biegunki, ale za to biega o wiele szybciej do kibelka niz pozostali, jeszcze inni nawet nie zauwazyli ze moglo cos nie grac z jedzeniem.
Po jedzeniu przychodzi czas na sjeste, wiekszosc pracuje w goracym klimacie i sobie ja mocno ceni, wiec jest ogolna cisza. Jednak w tym samym czasie milosnik dronow wybrubowuje swojego drona dookola domu w ktorym wszyscy maja sjeste. No i oczywiscie wszyscy w czasie sjesty musza uwielbiac ten pszczeli glos dronu.
Nie wsystko co wydawaloby sie oczywistejest takie w rzeczywistosci. I  dlatego mozna byc niekiedy zaskoczonym. Takze w dlugosci wyrazania tego samego tekstu w roznym jezyku. Ktos tlumaczy jakis takst i on staje sie o wiele dluzszy niz tekst orginalny. Dookoloa mozna uslyszec conajmniej 17 roznych jezykow.A kiedy odmawiamy w czasie Mszy SwietejOjcze nasz, kazdy w swoim jezyku to widac niesamowite roznice nie tylko w akcencie ale i w dlugosci modlitwy Panskiej.
Ktos mowi:„wszyscy Afrykanczycy wygladaja tak samo, sa poprostu czarni”. To nieprawda. Mozna spotkac Afrykanczykow o bardzo jasnej karnacji, nieco ciemniejszych, jakby brazowych, ostrzej ciemniejszych, troche czarniejszych, mocno czarnych i czarnych zgodnie z nazwa. Ktos kiedys powiedzial, ze niktorzy sa tak mocno czarni, ze w czasie ciemnej nocy mozna przejsc koolo kogos nawet go nie zauwazajac.
Kiedy mielismy dzien wolny to prawie wszystkie narodowosci laczyly sie w swoje narodowe grupy, aby wspolnie odpoczywac z bracmi ze swojego kraju. Miec okazje na  znane sobie dowcipy, historie i zarty. Potwierdzila to takze dzisiejsza poranna sytuacja, kiedy to grupa Werbistow z Indii jechala na mala wycieczke przed wyjazdem na lotnisko. Chcialem do nich dolaczyc. Moj dawny znajomy zgodzil sie. Bylem juz zadwolony, bo myslalem ze zobacze kilka nowych miejsc, a zwlaszcza nasze siostry ze scislego zgromadzenia. Moja radosc nie trwala dlugo. Widac skontaktowal sie on ze swoim przewodnikiem –ksiedzem Hindusem pracujacym w Lomie, ktory prawdopodobnie mu powiedzial, ze nie za bardzo pasuje do grupy hinduskiej Werbistow. Tylko usmiechnalem sie i powiedzialem, ze nie ma problemu, ze rozumiem jego sytuacje. Bo z drugiej strony wiem, ze gdy Polacy Werbisci maja jakas impreze i jest tam jakis obcokrajowiec to nie zawsze on pasuje do naszej grupy, a zwlaszcza gdy nie zna polskiego.
Wczoraj jadac ze spotkania do Lome ogladalismy  wojenny film na temat dramatycznej ucieczki od Niemcow zolnierza wojennego. W czasie tej ucieczki bylo duzo cierpienia i przelewu krwi. Gangrena dostala sie dojego nogi. Musial sobie odciac kawalek palca na nodze. Wielu z nas wczulo sie mocno w ta historie i chcialo ja obejrzec do konca. Ale dla kilku Afrykanczykow bylo to za mocne przezycie i mowili, zeby zmienic film na taki, ktory zesmy ogladali jadac na spotkanie, czyli na nigeryjska prosta komedie rozgrywajaca sie w wiosce na tle zycia malzenskiego. Powstala mala dyskusja w czasie ktorej okazalo sie, ze wiekszosc byla za dalszym ogladaniem  tego filmu wojennego, a ci co nie byli w stanie dalej ogladac to mogli zamkanac oczy i spac z lekka, albo zajac sie czyms innym. Wiadomo, ze nie byli pocieszeni. Rowniez podobna bylaby reakcja tych, ktorzy chcieli ogladac film do konca, gdyby on zostal przerwany. Coz rozne odczucia i reakcje.
Wczoraj pojechalismy grupa mieszana nad ocean. Byla wspaniala wyprawa i mala kapiel w oceanie. Przy okazji poznawanie Lome, stolicy Togo. Wielu z nas pracujacych w roznych krajach Afryki dostrzegalismy duzo roznych zmian. Podroz powrotna byla bardzo radosna az do momentu kiedy zgubilimy sie. Misjonarz z Ugandy, ktory 10 lat temu dobrze znal stolice nieco sie pogubil. Chodzilismy za nim tak z dobra godzine w duzej niewiedzy. Robil sie wieczor i miejsce stawalo sie coraz bardziej niebezpieczne, chociaz bylismy blisko naszego domu. Nie bylo tam nazw ulic tylko jakies miejsca charakterystyczne. Wtedy dalo sie zauwazyc rozna reakcje ludzi z poszczegolnych krajow. Jedni mili juz dosc chodzenia i coraz bardziej denerwowali sie, inni powoli tracili cierpliwosc, jeszcze innym to sie podobalo, bo poznawali miasto noca, jeden niczym sie nie przejmowal, bo wiedzial, ze i tak kiedys nasz dom znajdziemy. Ostatecznie rozdzielilismy sie z naszym przewodnikiem i ustanowilismy nowego bardziej praktycznego. Poszukalismy najpierw kosciola katolickiego, a wtedy wszystko stalo sie proste. Bo w tym miescie jest bardzo duzo roznych kosciolow i dosc trudno jest trafic na katolika, a tym bardziej na katolika ktory znalby Werbistow. Nasz stary przewodnik dotarl kilka minut przed nami. On mial swoje wyjanienia, i pytal dlaczego dalej za nim nie szlismy? A my wiedzielismy, ze stacil nasze zaufanie i wykonczyl nasza cierpliwosc. Widac sa rozne punkty widzenia.
Zycie w  tej roznorodnosci jest bardzo ciekawe, trzeba tylko sie usmiechac i udawac, ze wszystko jest normalne, no bo przeciez kazdy czlowiek dostal przerozne dary od Boga, aby je wykorzystywac w najcudowniejsze i najprzerozniejsze sposoby. Coz se la vi –samo zycie.