Romek Janowski SVD Misja w Zambii - Radość życia misyjnego

Specjalna terapia dla myślących inaczej

7/2/2020

Być może taki by go postraszył

Wsrod roznych chorob sa latwo dostrzegalne i inne mniej zauwazalne. Ktos moze miec powazne problemy z sercem, czy watroba i nawet najblizsi sasiedzi, czy przyjaciele moga o tym niewiedziec. Natomiast gdy komus cos psycchicznie dolega to kazdy to latwo zauwazy. W naszym miescie w Livingstonie w roznych miejscach mozna spotkac takich ludzi. Wiekszosc z nich to mezczyzni. Kobiet jest niewiele. Czasami zadaje sobie pytanie dlaczego oni nigdy nie spotkaja sie razem, nie pogadaja ze soba, czyms sie nie podziela. A tym bardziej ze taki pan moglby sobie porozmawiac z inaczej myslaca pania. Nieraz widze ich jak przechodza obok siebie tak jakby siebie nie zauwazali. A gdy ja przechodze obok nich to spojrza na mnie, niekiedy usmiechna sie, serdecznie mnie pozdrowia. Oczywiscie ja tez ich goraco pozdrawiam. Chociaz jeszcze nie poczuwam sie ze do takiej rodziny naleze.
Niedawno przyszedl do mnie moj wspolbrat z Indonezji i poprosil o moja pomoc. Powiedzial mi, ze z nim od kilku lat pracuje pewna pani, ktorej maz mocno pil, a juz od jakiegos czasu cos mu siadlo na mozg. Nie ma z nim kontaktu, w domu rozne dziwne rzeczy wyprawia. Ona ciagle szuka jakiegos lekarstwa na ta chorobe. Ten Father powiedzial jej zeby skontaktowala sie ze mna, bo jestem dobrym terapeuta dla takich ludzi i umiem ich z powrotem sprowadzic do normalnosci. Moja terapia powiedzial mi jest bardzo effektywna. Bardzo mnie zaskoczyl ta swoja propozycja. Zapytalem skad taka pewnosc. Wowczas mi powiedzial, bo ty zabierzesz go do wiezienia to jak zobaczy jak inni wiezniowie mecza sie to sie wystraszy ze moze tez tam trafic, i zacznie powracac do siebie. Innym razem wezmiesz go na safari to moze slonie go przestrasza, albo krokodyl mocno na niego wplynie i ponownie bedzie normalny. Sprzeciwialem sie tej propozycji lecz moj wspolbrat nie dawal ze wygrana. Powtarzal wielokrotnie ze mnie dobrze zna i wie co potrafie. Wowczas zaczalem miec watpliwosci czy przypadkiem moj wspolbrat nie potrzebuje tez takiej terapii. Bo jak poraz pierwszy poszedl ze mna na safari to tak sie wystraszyl, ze kolejny raz poszedl ponownie dopiero po 24 latach. Teraz takie safari juz mu sie podoba. Jednak pewnych miejsc i zwierzat unika jak tylko sie daje. Byc moze one bardzo mocno terepautycznie wplywaja na niego.

Wpływ wierzeń na życie

6/19/2020

kobiety dzielą się swoimi problemami

Chyba w kazdej czesci swiata ludzie maja sporo roznych wierzen. Oczywiscie ludzie, ktorzy doswiadczyli mniejszej cywilizacji maja przeroznych wierzen o wiele wiecej od tych, ktorzy wiele rzeczy juz zdazyli poznac i latwiej potrafia sobie wytlumaczyc rozne sztuczki i zachowania. Jest cala masa roznych wierzen i zachowac, ktore u jednych ludzi wywoluja ogromna bojazn, a inni dobrze sie tym bawia, albo tez wykorzystuja to do swoich celow praktycznych. Wspaniale to robia nasi czarownicy. Znaja rozne sztuczki poprzez ktore wywieraja ogromny lek i powoduja psychiczny paraliz u zwyklych ludzi, zwlaszcza mieszkajacych w dalekich wioskach. Ja chyba tez czasami jestem takim „czarownikiem”.
Jedno jest pewne, ze wierzenia tych ludzi mocno wplywaja na ich zycie i codzienne oddzialywanie. Pamietam jak prawie trzydziesci lat temu odwiedzili mnie zolnierze ONZ z Namibii. Przywiezli oni ze soba kamere i ponagrywali ludzi w wioskach i malym miasteczku, gdzie byla nasza misja. Pozniej ich zaprosilismy do obejrzenia siebie w telewizji. Ich zachowanie bylo niesamowite. Wprost nie dowierzali, ze to oni sa w telewizji. Bylo przy tym duzo piskow, wrzasku i okrzykow radosci okazywanych w roznej formie.
Nie tak dawno ktos nagral maly filmik o Hindusach w Indii, gdzie poraz pierwszy ludzie na wiosce mieli mozliwosc ogladania telewizji. Wzbudzilo to u nich szalone zainteresowanie. Lecz kiedy pojawil sie lew w telewizji i zaczal biec w ich kierunku to wszyscy z wrzskiem uciekli. Wierzyli, ze za chwile ten lew ich dopadnie.
W mojej misyjnej pracy rowniez doswiadczylem sporo takich roznych zachowan ludzi. Pamietam kiedys zabilem duza mambe (bardzo niebezpieczny waz) i chcialem zawiesc jej skore do muzeum w Polsce. Przy jej sciaganiu wielu ciekawskich uwaznie mnie obserwowalo. Jedni czekali w wielkim napieciu na moment w ktorym umre. Kiedy cala skore sciagnalem i rozwiesilem ja na sloncu to szybko wzieli mnie za malego czarownika. Inni mysleli, ze dopiero za kilka dni cos mi sie stanie. Tydzien pozniej widzac mnie zywego, ze strachem mnie pozdrawiali. Innym razem wedzilem swinie sloma to ludzie mysleli ze chce ja spalic. Bo tutaj sciagaja skore ze swini, albo poprostu kroja ja na kawalki i po ugototowaniu jedza. A gdy pozniej jadlem surowe uszy swini to bylo jeszcze wieksze zaskoczenie. Kilku odwaznych sprobwalo i polubilo takie swinskie przysmaki. Pozniej widzieli ze swinka wygladala ladnie po umyciu i miala ladny zapach. Wiec podziwiali zdolnosci misjonarza. Czasami tych ludzi do karmienia jest deczko za duzo. Tak zdarzylo sie w pewnej kapliczce. Do posilku dla mnie przygotowanego dolaczyla spora grupa ludzi. Dosc ostro atakowali miesko nie wiedzac skad ono pochodzi. Wtedy bardzo pwaznie im powiedzialem, ze to miesko z lwa z sasiedniej sasiedniej wioski, gdzie lew sie pojawial od czasu do czasu. Natychmiast zostalem sam z mieskiem. I oto wlasnie mi chodzilo.
Inny misjonarz mial sporo klopotow ze zlodziejami. Nie wiedzial jak sie ich pozbyc. Ten sam misjonarz od jakiegos czasu rowniez mial sztuczna szczeke. Pewnego dnia wpadl na pomysl, ze ta szczeka ich postraszy. Podczas jednego ze spotkan ze starszyzna wioski narzekal do nich na ciagle kradzieze. Powiedzial im, zeby doniesli tym wszystkim zlodziejom, ze jak nie przestana krasc to on sprawi, ze im wszystkie zeby powypadaja. I wowczas im pokazal, co on potrafi zrobic ze swoimi zebami. Padl ogolny strach na wioske i kradzieze sie skonczyly.
Wsrod roznych innych wierzen i przekonan nalezy unikanie kameleona i sowy. One moga przyniesc wielkie nieszczescie w rodzinie. Trzeba od nich uciekac jak najdalej, albo je zabic. Kameleona o wiele latwiej zabic niz sowe. Dlatego sowe raczej przeganiaja, albo wycinaja drzewo na ktorej ona lubi przebywac.
Wszystko to wiaze sie z ogromnym strachem przed smiercia. A tej boja sie nie tylko Czarni, ale Biali i wszystkie inne nacje.
Wiele lat temu jeden z naszych misjonarzy nie dbal o siebie za bardzo. Jego ubranie nie zawsze wygladalo najlepiej. Czasmi zostawial je na noc na zewnatrz domu. W ten sposob dostawaly sie pewne robaczki, ktore pozniej wchodzily pod skore. I tam dluzej pozostawione bez uzywania zadnego lekarstwa zagniezdzaly sie na dobre i czynily ogromne spustoszenie w calym organizmie. Te same robaczki w duzym stopniu przyczynily sie do jego smierci. Aby tego uniknac nie nalezy zostawiac ubrania na zewnatrz na noc, albo trzeba je dobrze wyprsowac to wtedy zelazko zabije wszystkie te stworzatka. Ten misjonarz zmarl akurat kilka tygodni przed przyjazdem do mnie zolnierzy ONZ z Polski. Wieczorem podczas kolacji powiedzialem im o tych robaczkach. Oni wlasnie tego dnia popoludniu zrobili u nas male pranko.
Wtedy nastala ogromna panika. I nasze zelazko pracowoalo prawie cala noc.
Czy to Biali, czy Czarni, czy Hindusi wszyscy podobnie maja roznego rodzaju wierzenia, ktore mocno na nich oddzialywuja. Jednych to przestrasza, a inni tym sie wspaniale bawia.

Katechista zmartwychwstał

6/13/2020

Nasi ludzie sa na rozne sposoby bardzo sprytni i praktyczni. Robia to doskonale dorosli. Od nich ucza sie tego dzieci. Bo jak przyslowie mowi: „jablko nie spada daleko od jabloni”.
Gdy pracowalem na mojej pierwszej misji z innym misjonarzem z Filipin, bylismy wtedy bardzo mlodzi i zarazem naiwni. Wierzylismy ludziom bardzo mocno. I oni oczywiscie bardzo latwo to zauwazyli i umiejetnie wykorzystywali. Bo przeciez chcielibysmy byc misjonarzami w pelni im odddanymi i pokazujacymi im nasza milosc na rozne sposoby.
Pewnego dnia przyszla do naszej misji mala dziewczynka z jednej z naszych kaplic, ktora byla dosc odlegla od naszej glownej misji. Przywital ja serdecznie nasz proboszcz z Filipin. Ona z lzami w oczach mu powiedziala, ze przyszla nas powiadomic, ze jej ojciec dzisiaj rano zmarl. Byl on chyba najlepszym katechista w naszej parafii. Wiadomo rodzina byla biedna i potrzebowala pomocy. Nasz proboszcz ogromnie przejal sie sprawa. Przyszedl do mnie w wielkim smutkuj i o calej sprawie mi powiedzial. Nastepnie zrobil zakupy na pogrzeb i z ta dziewczynaka udal sie do wioski na pogrzeb. Oczywiscie jechali smutni i za duzo ze soba nie rozmawiali. Filipinczyk juz sobie przygotowywal kazanie pogrzebowe. Do wioski dojechali poznym popoludniem, Juz robilo sie z lekka ciemno. Podjechali pod jego dom.Proboszcz nieco sie zdziwil, bo nie widzial zadnych ludzi na zewnatrz. Normalnie jak ktos umerze to ludzie gormadza sie przed domem zmarlego i jest kilka ognisk zapalonych. Nagle na jego powitanie wyszedl zmarly katechista. Proboszcz byl szlenie zaskoczony. Jak to zmartwychwstal? Pyta go to ty zyjesz. On do niego o czym ty Ojcze mowisz. Twoja corka mi powiedziala, ze umarles. W miedzyczasie ta mala dziewczynka zniknela w wiosce. A wieczorem jeszcze latwiej bylo jej ukryc sie przed kara jaka mogla ja czekac za taki podstep. Ona poprostu przyjechala okazja do miasta, aby zobaczyc nasze miasteczko i szukala okazji zeby wrocic do wioski. Nic nie znalazla, wiec wymyslila wspaniala historie z pogrzebem ojca. I widac dokonale to zadzialalo na mlodego misjonarza z Filipin. Doswiadczenie uczy. Byc moze na nastepny pogrzeb tak szybko nie pojedzie, a tym bardziej ze dzisiaj sa juz telefony i lepsze mozliwosci sprawdzania roznych informacji.

Kto jest punktualny

6/5/2020

Od lat jest wiadomo ze z punktualnoscia w Afryce nie jest najlepiej. Ludzie czesto spozniaja sie i nawet tego nie czuja, ze cos jest nie tak. Kiedy Europejczycy czy Amerykanie denerwuja sie takim ich zachowaniem, wowczas oni dziwia sie dlaczego, o co chodzi, przeciez nic wielkiego sie nie stalo. Przyszedlem na spotkanie godzine, czy dwie pozniej to coz w tym zlego. Ciesz sie, jestesmy razem. Do dzisiaj dokladnie nie wiem kiedy jest w tym spoznianiu brak odpowiedzialnosci, a kiedy jest to czescia ich kultury. Byc moze oni sami tego do konca nie wiedza.
Kilka lat temu otrzymalismy nowego biskupa w naszej diecezji. Dosc mlody i energiczny czlowiek. Na swoja pierwsza Msze inaguracyjna po swoich swieceniach spoznil sie ponad godzine. Ludzie caly ten czas stali na zewnatrz, z kwiatami zeby go ladnie przywitac. Ktos moglby powiedziec, ze cos sie stalo. On jednak zachowywal sie tak jakby nic sie nie stalo. Nawet nikogo nie przeprosil za spoznienie. Rowniez na kolejne Msze w katedrze rugualrnie sie spoznial, wiec ludzie do tego sie przyzwyczaili. Ciekawe, ze cos nie normalnego z czasem staje sie normalne.
Msze Swiete odprawiane w pewnych miejscach ( w odleglych wioskach) nawet gdy zaczna sie z malym czy wiekszym opznieniem nie spowoduja wiekszego problemu, ludzie cierpliwie poczekaja. Natomiast w innych moga narobic duzego zamieszania.Takie opoznienie moze zaklocic inny program. Do takich miejsc naleza Msze Swiete odprawiane w naszym diecezjalnym radiu. Teraz w czasie epidemii sa one odprawiane regularnie. Mamy ustalona liste ksiezy, ktorzy ja odprawiaja wedlug porzadku kalendarzowego. A tym bardziej ze nie mamy teraz Mszy Swietych w parafiach. Jedni ksieza sa bardziej odpowiedzialni, inni mniej.Czasami zdarza sie, ze ktos o tym celowo lub mniej celowo zapomni. I wowczas inny ksiadz dojezdza na taka Msze z malym opoznieniem. Takie opoznienie wplywa niekorzystnie na zmiane kolejnego programu. I co ciekawe ludzie coraz czesciej zaczynaja sie denerwowac. Tak sluchajacy programu w radiu jak i ja prowadzacy. Byc moze takie reakcje z czasem wplyna na poprawe punktualnosi. Kiedy to nastapi, kto to wie, za kilka miesiecy, za kilka lat, czy kilkanascie. Dobre pytanie.
W ostatnim czasie mialem kilka razy Msze Swieta w naszym radiu. Wiekszosc ludzi tutaj wie, ze jestem bardzo punktualny. I zdziwili by sie mocno gdybym spoznil sie na jakis program, a tym bardziej na Msze Swieta. Na kilka poprzednich Mszyprzyjezdzalem 15-20 minut przed czasem. Wiedzialem ze Msza w radiu i tak nie zacznie sie przed czasem, a tym bardziej bez ksiedza. Na kolejna Mszw Swieta jechalem tak, zeby tam byc gdzies 10 minut przed rozpoczeciem. Jednak 15 minut przed Msza nagrywajacy Msze nie widzial mojego samochodu, wiec nie byl pewny, czy rzeczywiscie bylem o Mszy Swietej poinformowany. Zadzwonil do mnie gdy bylem w polowie drogi do Radia. I zapytal czy wiem, ze mam dzisiaj Msze. Postanowilem wystawic go na probe i odpowiedzialem, ze nic o tym nie wiem i wlasnie koncze spanie. Byl ogromnie zaskoczony. „Jak to nie powiedzieli Ojcu, to co teraz”. Zaczynal strasznie panikwac. Szybko go uspokoilem i powiedizlem mu, zeby sie nie martwil, bo jestem zolnierzem i za kilka minut tam bede. No I oczywiscie za kilka minut tam dojechalem. Nie mogl uwierzyc jak to mozliwe. Wiec ponownie mu powiedzialem, ze jestem zolnierzem, albo wiecej „zolnierzem dla Pana”. A taki zolnierz raczej sie nie spoznia.

Drzemka na Mszy

6/5/2020

Wiekszosc ksiezy gloszacych kazania chcialaby widziec reakcje sluchajacych. W kosciolach afrykanskich czesto takie reakcje sa bardzo zywe, wlacznie z dialogiem z wiernymi. Kazanie czesto jest przerywane salwa smiecha i owacja oklaskow. Na takiej Mszy rzadko komu zdarza sie zasnac. Oczywiscie i tutaj sa kaznodzieje, ktorzy nawet najbardziej ozywionego sluchacza potrafia uspac swoim glosem i sposobem mowienia. Nie wspominajac juz o tresci kazania.
Nasz byly biskup mial bardzo cichy glos. Nie lubil za bardzo mowic do mikrofonu. Z jego kazan nie wiele mozna bylo zapamietac, bo ciezko bylo je dobrze uslyszec. Kiedys jeden z braci z Indonezji powiedzial pol zartem, pol serio; „Ja lubie sluchac biskupa kazan”. Zapytalem jego skad ta milosc do jego kazan, bo ja z nich nie wiele potrafie uslyszec”. Na to on odpowiedzial: „bo na nich mozna uciac dobra drzemke, inni kaznaodzieje glosno krzycza i przeszkadzaja w glebokiej refleksji...”
Osobiscie lubie kazania dialogowane. W Zambii bardzo latwo to wychodzi. W czasie wakacji w Polsce mozna byc mocno zaskoczonym. Ciezko jest wydobyc jakis glos od wiernych. Niektorzy nawet sie dziwia: „o co temu ksiedzu chodzi..” Mnie to jednak nie zraza i dalej probuje. Z dziecmi i mlodzieza wychodzi to latwiej. Rowniez na pielgrzymkach mozna szybciej nawiazac dialog ze sluchajacymi.
Kiedy wierni mniej sa zaangazowani podczas Mszy to jest duza pokusa popadania w mala drzemke. I wtedy wlasnie czesto wychodza dosc zabawne odpowiedzi.
Kilka lat temu w jednaj z kapliczek czytalem Ewangelie gdzie bylo napisane „Kozo i be ni mina” czyli „Pokoj z wami” kilka osob natychmiast odpowiedizlo i z Duchem twoim. Ciezko mi bylo powstrzymac sie od smiechu, aby skonczyc Ewangelie. Potem w czasie mojej homili nawiazalem do tej odpowiedzi. Wowczas wielu wybychnelo gromkim smiechem. Tego dnia nikt juz nie drzemal na Mszy. Innym razem w malym kosciele czytalem Ewangelie w ktorej Jezus uczyl modlitwy „Ojcze nasz”. Rowniez wielu ludzie zaczelo ja razem ze mna odmawiac. Wowczas przerwalem czytanie Ewangeli, a ludzie dalej ciagneli. Dopiero pod koniec Ojcze nasz zoientowali sie, ze to tylko Ewangelia.
Podobna sytuacja miala miejsce wiele lat temu w naszym seminarium. Mielismy kaplice przy naszym malym seminaryjnym szpitaliku. Tam jeden z naszych starszych Ojcow regularnie odprawial Msze Swieta. Pewnego dnia w czasie czytania Ewangeli, w ktorej byla modlitwa „Ojcze nasz” rowniez klerycy wlaczyli sie do tej modlitwy. Wowczas starszy Ojciec zatrzymal sie i powiedizal „stop slimoki to jeszcze nie czas na Ojcze nasz”. Tak, tak kazdemu moze zdarzyc sie mala drzemaka na modlitwie, a zwlaszcza na Mszy, gdzie czesto sam kaznodzieja ma duze zdolnosci do usypaiania wiernych. Ktos moze powiedziec pomaga im wchodzic w glebsza medytacje.

Groźne bawoły

5/24/2020

Wsrod dzikich zwierzat sa takie, ktore da sie latwo oswoic i inne, ktorych nie da sie do konca opanowac. Bawoly raczej nalezy do rodziny tych, ktore mozna sobie latwo podporzadkowac i beda posluszne. Dlatego w wielu krajach azjatyckich sa one traktowane prawie tak jak krowy. Bawoly krowy daja mleko, a byki nawet sa wykorzystywane do pracy w polu. Dlatego gdy nasi misjonarze z Indii, Indonezji czy innych krajow, gdzie bawoly sa bardzo zaprzyjaznione dziwia sie, ze tutejsze bawoly moga byc az tak niebezpieczne. I rzeczywiscie sa. W wielu miejscach gdzie ludzie zignorowali ich niebezpieczenstwo zostali mocno poturbowani, a niektorzy nawet przeplacili to spotkanie z bawolem swoim zyciem. Rowniez w naszym parku w tamtym roku byl lekko zraniony bawol, ktory ostro atakowal ludzi. Pracownicy parku kilka razy probowali go zabic lecz im unikal. Pewnego dnia zblizyli sie do niego dosc blisko. Strzelili do niego kilkakrotnie, ale on byl tak silny ze sila rozpedu dopadl jednego straznika parku i go zabil. Znalem go bardzo dobrze. Mial dobre doswiadczenie. Widac ono nie pomoglo, bo byl to dzien bawola.
Ja w czasie mojego wieloletniego safari mialem rozne spotkania z bawolami, ale dzieki Bogu jak do tej pory wszystkie zakonczyly sie szczesliwie. Pewnego dnia bedac na safari z jednym chlopakiem zostawilismy samochod przy torach i poszlismy lowic ryby wzdluz rzeki przez kilka godzin. Po powrocie zauwazylismy, ze nasz samochod zostal otoczony bawolami. No i co teraz? Odeszlismy nieco dalej, gdzie bylo duze drzewo. Powiedzialem chlopakowi, zeby wspial sie na drzewo. Ja natomiast zaczalem udawac niski pociag i podciagalem sie bardzo blisko samochodu. Wowczas wykorzystalem moment, ze bawoly byly odwrocone w druga strone, a dzielilo nas okolo 30 metrow. Zrobilem szybki skok i wskoczylem na moj wysoki samochod na dach. Tam bawoly nie mogly mnie juz dosiedgnac. One rowniez w czasie mojego skoku wystraszyly sie i nieco dalej odbiegly, bo pewnie pomyslaly, ze jakis dziwny zwierzak do nich pedzi.
Innym razem kiedy dojezdzalem na ostatni postoj przy rzece w oddali zauwazylem bawoly, wiec pomyslalem ze szybko ryby wyczyszcze, deczko polapie i pojade do domu. Kiedy ryby czyscielem, a bylo ich sporo, zostalem okrazony przez bawoly, tak ze nie mialem drogi ucieczki. Wsiadlem szybko do samochodu i zaczalem robic slalom wzdluz bawolow. Najpierw tylko ostro patrzyly na to co robie.Kiedy zaczalem zblizac sie do nich dosc blisko wtedy zaczely uciekac. Natychmiast poszedlem za ciosem i odpedzilem je na dosc bezpieczna odleglosc. Jest to tak zwany sposob „na lwa”, czyli porzadnie namieszac bawolom w glowie. W momencie gdy jeden bawol zacznie uciekac to inne beda robic to samo. I wtedy lew dopada najslabszego, a inne uciekaja w panice.
Kilka dni temu bylem z chlopakami na safari. Mielismy fantastyczne miejsce z dobrymi braniami. Kiedy tam dojechalismy zuwazylismy, ze w tym samym miejscu bylo ponad 100 bawolow. Chlopaki powiedzieli, no to po lowieniu. Ja zas odpowiedzialem, ze sprobujemy sposob „na lwa”. Chlopaki nie wiedzieli o co chodzi. I zaczalem robic okrazenia wsrod bawolow samochodem. Poczatkowo robily tylko uniki. Kiedy kilka duzych bawolow dobrze wystraszylem to uciekaly jak szalone. Wowczas pozostale zaczely robic to samo. W krotkim czasie miejsce bylo czyste do polowow. Chlopaki mnie zapytali to to miales Ojcze na mysli mowiac sposob „na lwa”. Zaczelismy sie smiac. Mowie do nich lew, czy samochod, wazne ze dziala. Byc moze w panice bawoly za bardzo nie odrozniaja tych dwoch od siebie.

Zachowanie słoni

5/24/2020

Przez wiele wiekow ludzie studiowali zachowanie sloni i odkryli wielka ich inteligencje, a szczegolnie w porownaniu z innymi zwierzetami. Badania nukowe pokazuja, ze umysl slonia jest bardzo zblizony wielkoscia do umyslu czlowieka. Pod wzgledem wielkosci slon nalezy do grupy najwiekszych ssakow na ziemi. Mimo tego czlowiek potrafil go oswoic i uczynic posluznym w wykonywaniu rozmaitych prac. Takze nauczyl go brania udzialu w roznych uroczystosciach i zawodach. Ktos moze nie uwiezyc, ze slonie potrafia grac w pilke nozna. Ponad 10 lat temu bylismy z grupa Polakow w osrodku oswojonych zwierzat. Byly tam rozne atrakcje z tymi zwierzetami. Wybralismy jazde na sloniach, kapiel z nimi w rzece i mecz pilki noznej. Dwa slonie podawaly pilke pomiedzy soba kierowane przez przewodnikow. Cos niesamowitego.
Slon przyzwyczaja sie do przewodnika i tylko jego polecenia wykonuje. Potrzeba sporo czasu, aby mogl takie posluszenstwo uzyskac inny przewodnik. Kiedy kilka lat temu pewien osrodek turystyczny z Livingstonu kupil kilka sloni z Zimbabwe to musial rowniez przez kilka lat musial zatrudniac takze ich przewodnikow.
Pewnego dnia po jezdzie na sloniu poprosilem przewodnika o kilka instrukcji, i zaczalem je wydawac sloniowi na ktorym siedzialem. Musialem kilka razy powtorzyc to samo polecenie zanim je wykonal. Ostatecznie nawet mnie posluchal i usiadl, chyba nie dlatego ze byl zmeczony moim glosem. Innym razem lowilem rybki na blache i musialem przejsc waskim przejsciem w miejscu gdzie zajadal liscie oswojony slon. Musialem przejsc okolo 10 metrow obok niego. Najpierw zaczalem z daleka z nim gadac. Poczatkowo byl to raczej monolog. Po dluzszej chwili slon skierowal swoje spojrzenie na mnie i dalej jadl liscie. Zblizylem sie nieco i ciagle cos do niego gadalem. Mielismy kontakt oczny. Pozostawal dosc spokojny, wiec ciagle cos gadajac przeszedlem obok niego. On tylko patrzyl i mi przytakiwal potrzasajac glowa. Nigdy nie wiadomo, bo nawet oswojony slon moze zaatakowc inna osobe, ktorej nie zna.
Gdy chodze z chlopakami na safari to spotykamy na naszym szlaku tak oswojone slonie jak tez i dzikie. Musimy szybko rozpoznac z ktorymi mamy doczynienie. Bo pomylka moze drogo kosztowac. Pewnego dnia myslelismy, ze to sa oswojone. I gdy bylismy dosc blisko okazalo sie, ze to byly dzikie slonie. Jeden z nich nas pogonil. Uciekajac zgubilem czapke. Jednak zdecydowanie lepiej stracic czapke niz glowe.
Dzikie slonie, czyli nie trenowane rowniez w podobny sposob zachowuja sie wobec pewnych sygnalow, dzwiekow i sytuacji stworzonych przez czlowieka. Ludzie tutaj skads odkryli, ze palac slonia gowienka mozna je przstraszyc, tak ze nie zbliza sie do takiego ognia. Chlopak z ktorym lowilem ryby rowniez tak uczynil, ale to nie podzialalo. Wtedy uzylem jezyka sloni i one odbiegly nieco dalej od nas, lecz pozniej powracaly. Wowczas uzylem jezyka sloni polaczonego z jezykiem babunow. To zadzialalo i rwaly jak szlone.
Slonie rowniez boja sie syreny tiru. Kierowcy tirow o tym doskonale wiedza i przejezdzajac przez park bawia sie z nimi. Na sygnal tiru slon ucieka tak szybko ile tylko ma sil w nogach. Natomiast na sygnal innego nawet duzego samochodu nie zwraca uwagi. Musi byc cos szczegolnego w sygnale tiru. Podobnie slonie nie lubia afrykanskich bebnow. Miejscowi ludzie uzywaja bebnow, gdy chca je wypedzic ze swoich plantacji, albo ze swojego ogrodu. Lecz gdy slonie slysza ten sam synal bebnow wielokrotnie i w krotkim odstepie czasu to przyzwycajaja sie do niego. Oczywiscie glod robi swoje.
Dzikie zwierzeta maja swoje zwyczaje i zachwania. Nie nalezy wszystkich wkladac do jednego worka, bo mozna byc mocna zaskoczonym, o ile nie przepacic to zdrowiem, a nawet wiecej zyciem. Pewnego dnia po niedzielnym spotkaniu pojechalem z chlopakami kapac sie w Zambezi. Byly tam w poblizu oswojone slonie, wiec chlopaki mysleli ze tutaj wszystkie zwierzeta sa oswojone. Juz podczas kapieli musialem im wielokrotnie powtarzac, ze krokodyle tutaj ani nie sa oswojone, ani tez nie sa wegaterianinami. Wiec musza porzadnie uwazac jezli chca kiedys jeszcze raz wykapac sie w Zambezi. A jezeli nie to moze to byc ich ostatnia kapiel. Gdy wracalismy pusicil sie za nami jakis zwariowany hipcio. Ja szedlem na poczatku grupy i tego nie widzialem. A chlopaki z tylu grupy nie reagowali, bo mysleli, ze on jest osowojony tak ak slonie, i biegnie aby nas pozdrowic. Dopiero jak prawie nas dopadal to pilnujacy sloni to zauwazyli i zaczeli gosno na nas wolac abysy uciekali.Wowczas wszyscy ruszyli jak szaleni, gubiac po drodze buty i wiele innych rzeczy. Tym razem na szczescie nic zlego nikomu sie nie przydarzylo.

Ten sam, czy nie

5/11/2020

Na pewnej misji pracowalo kilku misjonarzy. Praca ukladala sie pomyslnie i zyli w radosnej atmosferze. Misjonarze czesto zartowali i wyminiali swobodnie woje opinie. Jeden z nich lubil chodzic w roznego rodzaju sportowych i dosc nietypowych koszulkach. W pewnym tygodniu widzieli go w takiej samej koszulce przez kilka dni. W koncu ktorys nie wytrzymal i mu przygadal: „czy ty w koncu nie moglbys zmienic tej koszulki, juz prawie caly tydzien w niej chodzisz?” Na co on odpowiedzial: czy wy nie wiedziecie, ze tego typu koszulka i w takim samym kolorze strasznie sie mi podobala i kupilem ich 5. Pewnie mysleliscie, ze codziennie chodze w tej samej tylko perfumami ja polewam, albo tez wlasnymi dezodorantami! Na to wszyscy wybuchli smiechem i juz wiecej o zadna inna koszulke go nie pytali, czy mial ich dwie czy trzy czy tez wiecej.
Nie tak dawno mi zdarzylo sie zwrocic uwage naszej kucharce, aby w koncu zmienila recznik do wycierania rak w kuchni. Co prawda jest on ciemniejszego koloru, ale tez powinien byc zmieniony co kilka dni, albo conajmniej raz na tydzien. Na to ona mi odpowiedziala: „ze ja Ojcze go zmieniam regularnie. Tylko my mamy kilka tego samego koloru. Z malym wyjatkiem, ze jeden jest nieco jasniejszy”. Wowczas przypmnialem sobie historie o koszulkach, usmiechnalem sie i juz wiecej jej o tym nie mowilem. Mimo wszystko ona zmienila recznik tego samego dnia, ale juz na inny kolor, abym byl pewien ze ten napewno jest inny.

Towarzyski, ale na odleglość

5/6/2020

Pandemia covid-19 zmienila bieg wielu rzeczy niemalze na calym swiecie. Pod tym wzgledem zycie w Zambii nie nalezy do wyjatkow. Jedni przechodza ten szok kulturowy i socjalny w wielkim stresie, inni sa calkowicie zagubieni. A sa i tacy, ktorzy zyja nadal w starym systemie, tak jakby nic sie nie stalo. Tylko policja i sluzba odpowiedzialna za nowy porzadek rzeczy zmusza ich do nowego swiata.
Ten nowy swiat zachowywania dystansu i pewnych odleglosci prawdopodobnie nie stanowi wiekszego problemu dla ludzi tak zwanych „naturalnych samotnikow”. Oni juz od lat tak zyli to teraz prawie niczego nowego nie zauwazaja. A moze i sie ciesza. Bo teraz maja wielu ludzi, ktorzy dolaczyli sie do ich klubu. Naturalnie ludzie w Zambii do tego klubu dawniej nie nalezeli.
Zambijczycy sa bardzo radosni, weseli, socjalni, lubia dobra zabawe, takze sport, a szczegolnie pilka nozna, ktora pochlania ich bardzo mocno. Potrafia spedzac wiele godzin dziennie na wspolnych pogawedkach i zartach. Na to nigdy nie zaluja czasu. Przejawia sie to zarowno w zyciu socjalnym jak tez i religijnym. Niestety covid-19 zrobil straszna rewolucje w ich codziennym i niedzielnym zyciu.
Kazdy dzien Zambijczyka zaczyna sie od kilku pozdrowien. Pozdrawia sie nie tylko najblizsza rodzina, ale rowniez wszystkich ludzi dookola. Jest nie do pomyslenia, zeby przejsc obok kogos bez pozdrowienia. Takze kazda pora dnia ma inne pozdrowienie. Nawet jest jedno pozdrowienie o polnocy. Gdyby przypadkiem ktos kogos spotkal o tej niezwyklej porze to powie: „ki malungasiku”, czyli jak sie masz o polnocy. Pewnie po kilku drinkach bedzie zawsze radosna odpowiedz. Pozdrawiajac sie podaja sobie dlonie i je trzymaja w takim uscisku przez dluzszy czas. Ma to miejsce nie tylko pomiedzy mezczyzna i kobieta, ale zwlaszcza pomiedzy mezczyznami. Czesto po takim pozdrowieniu ida nadal razem i trzymaja sie za rece. Ludzie z innych regionow swiata zaraz pomysla „o kochaniu inaczej”. Jako misjonarz z tego typu inkulturacja nadal mam duzo problemow. Dobre znajome dziewczyny, czy kobiety przekazuja sobie uscisk publicznie.
Po Mszy Swietej ludzie dlugo pozdrawiaja sie i rozmawiaja ze soba. Jest to jak gdyby dalsza czesc Mszy Swietej. Ktos latwo moze zauwazyc, ze zycie religijne i socjalne laczy sie tutaj bardzo mocno. Lubia czytac Pismo Swiete. Spotykaja sie na dzielenie sie Slowem Bozym w malych wspolnotach w Niedziele po poludniu. Pod koniec takiego spotkania jest maly poczestunek. W kazda Niedziele takie biblijne spotkanie odbywa sie w innej rodzinie. Innym ciekawym aspektem tutejszego kosciola sa roznego rodzaju grupy i organizacje religijne. Spotkaja sie oni dosc czesto i aktywnie wlanczaja sie w zycie calego kosciola.
Oczywiscie wieczorem zycie przenosi sie do barow, restauracji i innych miejsc dobrej zabawy. Do takiej zabawy nie potrzeba duzo pieneidzy, ale wystarczy dobry humor i wielu znajomych, ktorych wszedzie nie brakuje. Ludzie sa bardzo spontaniczni. Potrafia smiac sie z tej samej historii, czy zartu wiele razy. Poprostu Zambijczycy lubia byc razem.
Nagle covid-19 wkroczyl w ich zycie i porzadnie im namieszal, i nadal miesza. No bo jak to mozliwe pozdrawiac sie bez uscisku dloni, albo nie uscisnac kogos bardzo znajomego. Maja zakladac maski, ktore niekiedy bardzo zmieniaja twarz i ludzie wzajemnie sie nie rozpoznaja. Ci co przy pozdrawianiu lubieli dluzej trzymac dlonie innych teraz nie wiedza co maja z nimi zrobic. Bardzo czesto widac jak jedna osoba wyciaga reke do pozdrowienia, a druga chowa reke i krzyczy; „korona, korona”. Jedna kobieta chcialaby uscisnac druga, a ta szybko odskakuje od takiego uscisku. Prawdopodobnie takie zachowanie w Zambii jest o wiele bardziej nie naturalne i nie normalne w porownaniu z innymi miejscami na swiecie, gdzie ludzie sa bardziej zdystansowani.
Rowniez kosciol i roznego rodzaju modlitwy i spotkania byly bardzo mocno wplecione w zycie tutejszych ludzi. A tu nagle w sobote wieczorem rozchodzi sie wiadomosc, ze: ”od jutra kosciol bedzie zamkniety, nie bedzie zadnych spotkan”. Ten szok trwa do dzisiaj. Zycie strasznie sie zmienila. Wielu mowi: „gdzie jest ta Korona, co ci Chonczoli (czyli Chinczycy) nam podeslali. Do tej pory dawali nam same podrobki, a teraz podeslali orginal”.

Trudne do uwierzenia

5/1/2020

Co z nich wyrośnie...

Wiele lat temu w Nowicjacie bylo bardzo duzo Nowicjuszyna jednym kursie. Pochodzili oni z roznych stron Polski. Wsrod nich byla duza grupa chlopakow miastowych. Wychowali sie oni w miescie i mieli nie wiele wspolnego z zyciem na wsi, a szczegolnie praca na roli. Pewnego dnia jeden taki miastowy Nowicjusz poszedl do pracy do ogrodu. Mial pielic marchewki, to znaczy usuwac z niej chwasty. Kiedy pod koniec pracy nasz brat ogrodnik przyszedl odebrac jego prace to niemalze zemdlal z zaskoczenia po tym co zobaczyl. Nowicjusz powyrzucal wszystkie male marchewki a zostawil chwasty. I byl bardzo dumny ze swojej pracy. Ta historia krazy w naszym Nowicjacie do dzisiaj.
Dwa tygodnie temu pracowalem w ogrodzie z jednym z naszych tutejszych chlopakow, ktoremu pomagam oplacac szkole. Wykopalismy wspolnie kwiaty, ktore rosly w nadmiarze w jednym miejscu, aby posadzic je w dwoch roznych innych miejscach. Wygladaly one jak glowki cebuli. Bylem dosc zajety inna prace, wiec zapytalem chlopaka, czy wie jak je posadzic? Odpowiedzial twierdzaco, wiec mu mocno zaufalem, bo byl raczej uczciwym chlopakiem. Przez dwa tygodnie z naszym ogrodnikiem podlewalismy te kwiatki, ale ku naszemu zaskoczeniu nic z ziemi nie wychodzilo. Pewnego dnia polalem troche wiecej wody i zobaczylem dwie sadzonki z korzeniami do gory. Cos mnie zaintrugowao. Pomyslalem, ze moze za duzo wody wlalem i sie obrocily. Posadzilem je ponownie korzeniami do doly. Po kilku dniach ten sam chlopak przyszedl ponownie do pracy. Zapytalem go jak posadzil te kwiatki. Bardzo twierdzaco powiedzial, ze korzeniami do gory. Nie moglem w to uwierzyc. Ponownie go zapytalem i dal taka sama odpowiedz. Bylem zaszokowany. Poszlismy je wspolnie odkopywac i wszystko sie zgadzalo, tak wlasnie je posadzil. Zaczalem mu tlumaczyc jak je sadzic. Dalem ponownie mu jeden do posadzenia i ponownie sadzil tak samo. Wtedy mu zademonstrowalem jak to nalezy zrobic prawidlowo. I ponownie dalem jeden do posadzenia. Wtedy to zrobil wlasciwie. Jaki dziwny ten swiat, az trudno w to uwierzyc.

<<Previous

Archives